D’fhógair an tAire Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide, Eamon Ryan TD, feachtas feasachta poiblí ar an ‘ABC’ d’aer níos glaine an Geimhreadh seo.

Don séasúr téimh seo, iarrtar ar dhaoine díriú ar thrí chéim shimplí - cáilíocht aeir níos fearr agus sláinte fheabhsaithe a thabhairt do chách trí thruailliú aeir ó thinte tí a laghdú i rith an gheimhridh atá le teacht.

Tá an feachtas seo dírithe ar thrí chroítheachtaireacht - an 'ABC' d'Aer Níos Glaine. Féadann siad seo cabhrú le feabhsuithe suntasacha ar cháilíocht an aeir a bhaint amach:

A - Fiafraigh díot féin: "An gá dom tine a lasadh?" Úsáid foinsí teasa níos glaine eile ina ionad más féidir.

B - Déan breoslaí deataigh níos ísle, níos glaine, agus níos éifeachtaí a dhó agus déan cinnte go n-úsáideann tú an breosla ceart do d’fhearas.

C - Déan do shimléir agus d’fhearais teasa a chothabháil agus a ghlanadh uair sa bhliain ar a laghad.

Is iad tinte tí príomhfhoinse truailleán aeir ar a dtugtar ábhar cáithníneach sármhín (ar a dtugtar PM2.5 freisin). Tá an truailleán seo nasctha le timpeall 1,300 bás in Éirinn gach bliain. Trí na céimeanna simplí seo a ghlacadh, is féidir le daoine cuidiú le sláinte, na ndaoine atá i mbaol áirithe fadhbanna a bhaineann le truailliú aeir a chosaint, mar shampla daoine a bhfuil asma orthu, leanaí agus daoine scothaosta.

Tá an feachtas feasachta á sheoladh sula dtabharfar isteach na Rialacháin nua maidir le Breosla Soladach a thiocfaidh i bhfeidhm do shéasúr teasa 2022. Go dtí seo, bhí rialacha ann a chlúdaigh gual deataigh ísil i roinnt cathracha agus bailte ar fud na tíre ach ní i ngach ceann. Beidh feidhm ag na rialacha nua don tír uile agus maidir le rogha níos leithne breoslaí.

Dúirt an tAire Ryan: “Nuair a bunaíodh an Rialtas seo, thugamar tiomantas dul i ngleic le truailliú aeir a bhfuil dó breosla soladaigh tí mar chúis leis, agus táimid tiomanta i gcónaí é sin a dhéanamh. Ghlacamar céim mhór níos luaithe i mbliana, le comhairliúchán poiblí ar fhorbairt rialachán nua breoslaí soladacha d’Éirinn.

Fuaireamar níos mó ná 3,500 freagra ar fud gach snáithe den chomhairliúchán, agus moladh raon leathan cur chuige rialála do bhreoslaí soladacha. Tar éis breithniú a dhéanamh ar na haighneachtaí a rinne an pobal, saineolaithe sláinte agus grúpaí abhcóideachta, an saol acadúil agus an tionscal, tá creat le haghaidh reachtaíochta forbartha agus tá na rialacháin á ndréachtú. Is é ár gcuspóir sláinte an phobail a fheabhsú trína chinntiú go n-athraíonn daoine go rialacha deataigh níos ísle agus go ndéantar an margadh a rialáil go náisiúnta."

Tá an feachtas feasachta á sheoladh sula dtabharfar isteach na Rialacháin nua maidir le Breosla Soladach a thiocfaidh i bhfeidhm do shéasúr teasa 2022. Go dtí seo, bhí rialacha ann a chlúdaigh gual deataigh ísil i roinnt cathracha agus bailte ar fud na tíre ach ní i ngach ceann. Beidh feidhm ag na rialacha nua don tír uile agus maidir le rogha níos leithne breoslaí.

Ó Mheán Fómhair 2022, beidh na caighdeáin nua seo a leanas maidir le breoslaí soladacha i bhfeidhm in Éirinn:

·        Ceanglófar ar ghual, táirgí guail-bhunaithe, aon bhreosla soladach monaraithe nó brícíní móna ráta astaíochta deataigh a bheidh níos lú ná 10g/uair a bheith acu, ráta a laghdófar go 5g/uair faoi 2025.

·        Níl sé beartaithe aon athrú a dhéanamh ar an ráta astaíochtaí deataigh do tháirgí bithmhaise (ina bhfuil gual), toisc go bhfuil sé seo socraithe cheana féin ag 5g/uair.

·        Laghdófar an cion sulfair a cheadaítear do gach breosla ó 2% go 1% le himeacht ama.

·        Ceanglófar ar adhmad a dhíoltar in aonaid aonair faoi 2m³ cion taise de 25% nó níos lú (ag bogadh go 20% laistigh de 4 bliana) agus beidh treoracha don cheannaitheoir, maidir le conas an t-adhmad seo  a thriomú, ag gabháil le hadhmad fliuch a dhíoltar thar na méideanna seo.

·        D’fhonn freastal orthu siúd a bhfuil cearta acu móin fód a shábháil, ní thabharfar isteach aon chosc ar a dhó. Tá córas rialála á scrúdú, áfach, chun a dhochar i gceantair níos uirbithe a laghdú.

Tabharfar na rialacháin seo chun críche sna míonna amach romhainn agus beidh siad i bhfeidhm don séasúr teasa 2022. Fógraíodh cheana iad chun ligean dóibh siúd atá ag freastal ar an margadh breosla sholadaigh tí pleanáil dá réir agus leanúint ar aghaidh ag infheistiú i roghanna eile nach bhfuil chomh truaillithe.